Budynek Sądu Rejonowego i byłej willi sędziowskiej w Golubiu – Dobrzyniu. Cz.2

 Golub od 1816 do 1858 pod względem sądownictwa, należał do sądu w Brodnicy.  Dnia 18 maja 1877 roku mieszkańcy miasta wystosowali petycję do pruskiego ministra spraw państwowych i sprawiedliwości  z prośbą, aby  w Golubiu utworzyć Sąd Obwodowy. Na budowę nowego budynku sądowego miasto Golub pożyczyło z Prowincjonalnej Kasy Zapomogowej sumę 45 000 marek. Grunt na dawnym Błoniu, pod budowę nowego sądu, zakupiono od pani Hegor za 21 000 marek. Do czasu wybudowania nowego budynku sądowego wynajmowano pomieszczenia za 1350 marek rocznie ze środków państwowego Zarządu Sprawiedliwości u pani Wach z Golubia. W 1882 roku zakupiono działkę,  na której wybudowano budynek Sądu Obwodowego, fundusze pochodziły z Królewskiego Państwa Pruskiego Zarządu Sprawiedliwości. Teren na budowę budynku, zakupiono od listonosza golubskiego - Rudolpha Dopatki. Miała ona powierzchnię 7 arów 70 metrów kwadratowych, a po powiększeniu, zajmowała  powierzchnię - 25 arów.

W 1910 roku adres budynku sądu w Golubiu to - Błonie 86, pod którym znajdowały się następujące budynki:  a) Królewski Sąd Obwodowy z dużym więzieniem, podwórze i ogród domowy o łącznej rocznej wartości użytkowej 250 marek, b) oraz budynek stajni. Sąsiednia willa sędziowska była wybudowana na ulicy w skład posesji wchodziły: dom mieszkalny (mieszkanie służbowe sędziów ), podwórze i ogród domowy o łącznej rocznej wartości użytkowej 1000 marek. Teren na działkę  został zakupiony od żydowskiego mistrza murarskiego z Golubia Friedricha Hinza.

 W 1921 roku sporządzono protokół z oględzin budynku sędziego w Golubiu, który brzmiał  następująco: „Wymieniony budynek nie był dłuższy czas zamieszkały przez urzędnika i tak służył jakiś czas uciekinierom podczas najazdu bolszewickiego jako schronisko, przez który to czas budynek dużo uszkodzony został”. W grudniu 1921 roku wzięto kredyt w wysokości 32 400 marek polskich na remont budynku sędziego z Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego Wydział Robót Publicznych. Remont obejmował: sporządzenie dachu, przeszklenie okien i sporządzenie kuchennego pieca.

Wraz z likwidacją powiatów w 1975 roku, zlikwidowano również Sąd Powiatowy w Golubiu – Dobrzyniu. Miasto Golub – Dobrzyń przyporządkowano Sądowi Rejonowemu w Wąbrzeźnie. W miejscu  byłego Sądu znalazło swoją siedzibę Nadleśnictwo Golub – Dobrzyń ( do 1984 lub 1985 roku ). W budynku byłego Sądu ulokowała się również Filia Miejskiej i Rejonowej Biblioteki Publicznej w Golubiu – Dobrzyniu: Filia Społeczno – Polityczna. Istniała ona od 1 czerwca 1982  do 1991 roku. Po przeprowadzce Nadleśnictwa do Konstancjewa do budynku Sądu w Golubiu przeniesiono  Przedszkole Miejskie w Golubiu, które wcześniej znajdowało się w byłej pastorówce, przybudowanej do byłego golubskiego kościoła ewangelickiego.

  Sądu w Golubiu – Dobrzyniu nie było  do końca lat osiemdziesiątych lat XX wieku. Postanowiono go utworzyć  w 1989 roku z siedzibą na parterze budynku Urzędu Miasta, przy placu Tysiąclecia. Istniał on w tym miejscu do 2000 roku. W 1999 roku powstał powiat golubsko- dobrzyński. Po generalnym remoncie dawnego pruskiego budynku sądowego oraz z nadbudowanej o jedno piętro wilii sędziowskiej, przeniesiono tu w 2000 roku Sąd Rejonowy. Do czasu kapitalnego remontu, główny budynek sądowy stał pusty, natomiast do byłej willi sędziowska  przeniesiono  przychodnię stomatologiczną, drugie piętro przeznaczono na mieszkania dla lekarzy.

 Na podstawie następujących materiałów źródłowych tekst napisał mgr Ryszard Kowalski

1. Archiwum Państwowe w Toruniu, Wstęp do inwentarza zespołu akt Archiwum Ksiąg Wieczystych Sądu w Wabrzeźnie z lat 1774 – 2001, autor: Lucyna Pomerenke, s. 1 – 7;
2. Archiwum Państwowe w Toruniu, Wstęp do inwentarza Księgi i akta gruntowe hipoteczne Sądu w Golubiu – Dobrzyniu z lat 1780 – 1995, autor: Lucyna Pomerenke, s. 2 – 6.
3. Maciejewski Tadeusz, Ustrój sądowy Prus, II Rzeszy i Republiki Weimarskiej (1815 – 1871 i 1918 – 1933), [w:] Studia Iuridica Lublinensia, vol. XXV, 3, 2016 (artykuł zamieszczony na stronie internetowej: http//studiaiuridica.umcs.pl).

                                                                  Opracowanie: Barbara Wasiluk