Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

 

Dawny dwór Fijewo w Golubiu – Dobrzyniu

Utworzono dnia 30.07.2021
Czcionka:

Fot. Rafał Kowalski / www.rafalkowalski.pl

            Dawny folwark i dwór Fijewo położony jest obecnie w północnej części miasta Golubia – Dobrzynia.
Do 1913 roku teren ten, był wraz zamkiem golubskim autonomicznym gruntem, który nie należał do Golubia. W tym samym roku teren położony w południowej części majątku został włączony w granice miasta. Była to powierzchnia 66 ha.
             W XIV wieku na terenie obecnego Dworu Fijewo, był folwark hodowlany krzyżackiego komturstwa golubskiego. Zwany po niemiecku  „Viehhof”, czyli „Folwark bydlęcy”, był on położony poza zamkiem konwentualnym w Golubiu. W czasach polskich niemiecki termin został spolszczony na „Fijewo”.  W 1392 roku w folwarku było 38 sztuk bydła, 1550 starych i młodych owiec. W 1437 roku teren obejmował powierzchnię 3 „pługów”, czyli w przeliczeniu na dzisiejszą miarę -  203 ha.  

            Po II pokoju toruńskim były folwark zakonny - „Fijewo” wraz z całym byłym komturstwem golubskim wszedł w skład królewskiego starostwa niegrodowego z siedzibą na zamku golubskim. Również w okresie staropolskim istniał w miejscu obecnego dworu, folwark hodowlany. W wydanym  w lutym 2020 roku, przez

 

Natalię Becmer i Tomasza Chrzanowskiego inwentarzu starostwa golubskiego z 1656 roku czytamy : „Fijowo. Folwarek przy zamku, tam urzędnik mieszka. Przy tym folwarku jest stodół 3 o 7 klepiskach. Przy stodołach szopy 3 dla bydła. Krownia z osobna. Obora, co na ten czas ma w sobie bydła...”.

            Po pierwszym rozbiorze Polski zamek golubski do 1872 roku stał się siedzibą pruskiego Urzędu Domenalno – Rentowego, obejmującego swym zasięgiem byłe starostwo golubskie. Cała domena państwowa golubska była wydzierżawiana kolejnym kierownikom tego urzędu. W dniu 31 grudnia 1825 roku  były folwark Fijewo wraz z folwarkiem pomocniczym zwanym „Augustowo” wydzierżawił od państwa zarządca i dzierżawca domeny golubskiej - Carl Nordmann. W 1831 roku zrezygnował on z dzierżawy i nabył folwark na własność, lecz „bez przekazania dziedzicznych praw” (była  tzw. „dzierżawa wieczysta”).  Po nim majątek przejął jego syn.  Prawdopodobnie wtedy powstał  istniejący do dziś budynek dworu. Dnia 13 marca 1876 roku z całego majątku Podzamek Golubski oraz enklawy zamku golubskiego utworzono osobny obszar dworski.

Po rozbiorze Polski folwark Fijewo był nazywany „Folwark Golub”, a od 15 sierpnia 1894 roku - „Zamek Golub”.  W latach trzydziestych nosił nazwę „Podzamek Golubski”.

 Z dzierżawy wieczystej został wykupiony przez rodzinę Liberkühn (od 12 kwietnia 1890 roku jego właścicielem był Adolf Liberkühn) i stał się odtąd samodzielnym majątkiem. W 1904 roku cały majątek nabyła od wdowy Trenkner, Prusko – Królewska Komisja Osiedleńcza, która zajmowała się  osadnictwem niemieckim na wschodzie monarchii niemieckiej, na wykupionych wcześniej przez siebie folwarkach. W 1911 roku  rozparcelowała ona prawie cały majątek Podzamek Golubski, przyznając go 72 kolonistom niemieckim. Nierozparcelowaną resztówkę, z byłym dworem i zabudowaniami gospodarczymi położonymi w południowej części byłego majątku kupiło w 1908  roku miasto Golub (razem obejmowało to 66, 49 ha powierzchni). Część budynków rozebrano i na ich miejsce w 1913 roku pobudowano rzeźnię miejską oraz urządzono boisko i plac sportowy. Były dwór - zbudowany po 1831 roku  przeznaczono na mieszkania komunalne.  Mieszkali w nim w okresie II Rzeczypospolitej burmistrzowie miasta Golubia. Przy zabudowaniach dworskich znajdował się w zagłębieniu park dworski, w którym znajdował się nieistniejący już dziś grobowiec właścicieli majątku Podzamek Golubski.

            W 1913 roku w miejscu dawnego folwarku znajdowały się następujące budynki:

            a) dom mieszkalny z podwórzem i ogrodem domowym,

            b) dom mieszkalny urzędników majątku z przybudówką,

            c) spichrz z warsztatem kuźniczym i dwoma mieszkaniami urzędników majątku,

            d) obora i stajnia dla bydła i koni,

            e) świniarnia ze spichrzem i mieszkaniem,

            f) szklarnia,

            g) waga dla bydła z gołębnikiem,

            h) rzeźnia,

            i) dom dla pomp,

            j)  i budynek na nawóz.

 

            Po II wojnie światowej rozbudowano byłą rzeźnię oraz zbudowano obok niej Powiatowy Zarząd Dróg i odrębną bazę samochodową. W późniejszych latach rzeźnię nabył znajdujący się w Zamku Golubskim Oddział PTTK, który ją później rozebrał, a teren został przeznaczony na poszerzenie przyległego do zamku  parkingu samochodowego.

            W sierpniu 2011 roku opróżniony z komunalnych lokatorów dawny dwór w Podzamku Golubskim  kupił Wojciech Świątkowski. Budynek dworu z powodu złego stanu technicznego został rozebrany. Pod nadzorem konserwatorskim został odbudowany na nowo w starym stylu. Znajduje się w nim obecnie hotel i restauracja zwana „Dwór Fijewo”. Od strony północno – wschodniej przy wjeździe do parku podworskiego urządzono na miejscu dawnego dworskiego warzywniaka duży parking dla gości hotelu i restauracji. Natomiast od strony podwórza dworskiego wzniesiono mur odgradzający dawny dwór od pozostałych zabudowań Powiatowego Zarządu Dróg i Bazy Samochodowej należącej do PTTK Oddział w Golubiu – Dobrzyniu.

 

Tekst: Ryszard Kowalski

Opracowanie: Barbara Wasiluk

Fot. Rafał Kowalski / www.rafalkowalski.pl