Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

 

Historia Domu Kultury cz.1

Utworzono dnia 12.07.2021
Czcionka:

Obecny Dom Kultury w Golubiu – Dobrzyniu położony jest w północno – wschodniej części starego Golubia na rogu obecnych ulic Hallera i PTTK (do początku lat osiemdziesiątych XX wieku ulica Kolejowa), przy obecnej ulicy Hallera 13. W 1910 roku był to adres Dammstrasse 6, czyli ulica Wałowa (lub Przykop).

            Historia obecnego budynku Domu Kultury w Golubiu – Dobrzyniu zaczyna się w dniu 25 października 1902 roku, kiedy to na zebraniu Rady Miejskiej w Golubiu uchwalono, aby zbudować Salę Gimnastyczną. Przedłożony projekt budynku w mur pruski („Fachwerk”) opiewał  na kwotę 13 600 marek. Kosztorys kilkakrotnie zmieniano, ostateczny ustalony został na  sumę  42 980,61 marek,   i został  przyjęty na posiedzeniu RM w dniu 28 lipca 1906 roku. W dniu 28 lutego 1903 roku niemieckojęzyczna gazeta grudziądzka „Der Gesellige” informowała następująco: „Golub, 26 lutego. Magistrat kupił na budowę Sali Gimnastycznej stosowny teren. Sala Gimnastyczna przypuszczalnie będzie przeznaczona nie tylko na ćwiczenia gimnastyczne młodzieży szkolnej, ale także dla założonego Niemieckiego Towarzystwa Gimnastycznego.”

Ziemia pod Turnhalle została kupiona od Mariana Wąsewicza. Wówczas ogród Pan Wąsewicza  obejmował nie cały teren, jaki dzisiaj zajmuje Dom Kultury, lecz taki, jaki zajmuje obecny gmach Domu Kultury, resztę ogrodu miasto kupiło po pożarze Turnhalle, który miał miejsce 5 lutego 1912 roku. Budynek Turnhalle i Domu Związkowego zajmował powierzchnię 13 arów 50 metrów kwadratowych i oszacowany został na roczną wartość użytkową na 750 marek.

Najwyższy rozkaz Królewski z 12 czerwca 1903 roku i Ministerialny rozkaz z 17 czerwca 1903 roku przyznał miastu Golubiowi na budowę Sali Gimnastycznej i Domu Związkowego w Golubiu zasiłek państwowy w wysokości 13 000 marek. Kolejny zasiłek państwowy w wysokości 500 marek przyznano na powyższy cel wg ministerialnego rozkazu z 18 czerwca 1907 roku ( z ogólnego zasiłku przyznanego Rejencji Kwidzyńskiej w wysokości 70 000 marek).

             Miasto Golub w 1908 roku wzięło na budowę domu miejskiego kredyt w wysokości 60 000 marek w berlińskim „Preussischen Zentralbankredyt Gesellschaft”.

            Budynek Turnhalle został uroczyście oddany i poświęcony z udziałem licznych gości dnia  28 października 1907 roku, uroczystość  trwała  dwa dni.

Dnia 5 lutego 1912 roku budynek Turhalle spłonął. Władze miasta postanowiły go odbudować powiększając o stajnię dla koni z przybudówką. Koszty odbudowy wyniosły 59 080 marek.

 Magistrat chcąc czerpać korzyści postanowił wydzierżawić teren i budynki przedsiębiorcy budowlanemu z Golubia – Karlowi Krugerowi na czas od 28 października 1907 do 30 września 1911 roku. W aktach dotyczących miasta,  z ówczesnego okresu, zachowały się również wpisy dotyczące innych dzierżawców. Między innymi wspomina się Maxa Urbana, który miał tzw. Poddzierżawę, od Krygera przejął też jego długi na rzecz firmy Simon. 23 września 1909 roku zrezygnował z dzierżawy i cały grunt przekazał na określonych warunkach kupcowi z Podzamku Golubskiego – Augustowi Ewaldowi. Kontrakt obowiązywał do dnia 5 lutego 1912 roku i uległ unieważnieniu po  pożarze  budynku. Po odbudowie Turnhalle zawarto z nim nową umowę, dnia 8 lipca 1913 roku, na mocy której dzierżawił on główny budynek, budynki stajni oraz teren z przyległym do niego ogrodem.

W głównym budynku znajdowały się:

            a) w piwnicy: 1 kuchnia,  piwnica na wina,  pomieszczenie na centralne ogrzewanie i jedno pomieszczenie na pralnię,

            b) na parterze: tzw. duża sala (sala gimnastyczna), przy której znajdowała się scena z izbą na przebrania i pomieszczenie na sprzęty gimnastyczne oraz w innym miejscu tor dla kręgielni, a także  dwie izby dla gości,

            c) na pierwszym piętrze: tzw. mała sala, obok niej leżące izby, odłączone od powyższych pomieszczeń trzy izby i jedna alkowa,

            d) na drugim piętrze: izba z kamerą.

            Po rozpoczęciu się I wojny światowej w sierpniu 1914 roku część pomieszczeń zajął niemiecki Czerwony Krzyż, który urządził w nim lazaret dla rannych i chorych żołnierzy. Ponadto na koniec sierpnia i początek września budynek „Turnhalle” stał się stałym punktem przebywania oficerów kawalerii. W sylwester 1914/15 roku podpułkownik (wówczas porucznik) von Reiche ze swoimi jeźdźcami świętował zakończenie roku.

            Warto wspomnieć także, że 17 czerwca 1913 roku Magistrat Golubia wydzierżawił na przeciąg roku używanie z przyległego do nieruchomości ogrodu (pożytki owocowe) Mariannie Kalinowskiej z Golubia .

            W budynku mieściła się już w okresie pruskim restauracja zwana po niemiecku „Restaurant zur Turnhalle”.

            W okresie międzywojennym, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, mieściły się w budynku kręgielnia, restauracja i sala gimnastyczna ze sceną dla występów artystycznych. Odbywały się w nim liczne imprezy, a to dzięki przepięknej sali widowiskowej, używanej również jako sala balowa. Wg  księgi inwentarzowej miasta Golubia założonej w 1936 roku i znajdującej się obecnie w Archiwum |Państwowym w Toruniu w zespole Akt Miasta Golubia budynek Domu Miejskiego był położony przy ulicy Hallera 6. Składał się z domu mieszkalnego i restauracji, sali gimnastycznej, garderoby, stajni, parkanu, kanalizacji, kręgielni, urządzenia wodociągowego, urządzenia centralnego ogrzewania, kanalizacji odpływowej, urządzenia windy.

            Po wybuchu II wojny światowej w budynku komórkę swoją miało „Sicherheitsdienst” oraz „Kripo” czyli służba bezpieczeństwa i policja kryminalna. Zaraz po wyzwoleniu budynek służył jako dom miejski, spełniając  częściowo funkcje placówki kulturalnej.

 

                                                                        Tekst: Ryszard Kowalski

                                                                        Opracowanie: Barbara Wasiluk