O Patronie
Ksiądz Franciszek Ksawery Malinowski
Urodził się 23.11.1807 roku w Golubiu i był synem burmistrza. Szkołę powszechną ukończył w Golubiu i pracował w aptece. Dalszą naukę podjął w Żurominie i w Płocku. W Warszawie studiował na uniwersytecie geografię i estetykę. W 1830 roku przerwał studia teologiczne w Płocku by wziąć udział w powstaniu listopadowym. W 1838 roku mając 31 lat otrzymał święcenia kapłańskie, jako ksiądz pracował najpierw w Czaczu i Wałdowie. W roku 1849 arcybiskup Przyłuski mianował go penitencjariuszem przy katedrze poznańskiej. W Poznaniu studiował filologię polską, tu też zabrał się do studiów nad językiem sanskryckim, litewskim, starosłowiańskim i słowiańskim, co dało mu gruntowne podłoże do poznania budowy i rozwoju języka polskiego. W 1849 roku na konferencji kleru pomorskiego wygłosił słynną przemowę przeciwko rugowaniu języka polskiego z seminariów duchownych. W 1850 roku został proboszczem parafii wełdowskiej. Jako lingwista, badacz tradycji językowej Pomorza interesował się szczególnie gramatyką i historią języka polskiego. Należał do współzałożycieli Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1857 rok) i Teatru Polskiego w Poznaniu. Był także propagatorem nowych technologii w rolnictwie.
Pełniąc funkcję kasjera powiatowego Towarzystwa Pomocy Naukowej, zgłaszał wnioski statutowe, obligujące studentów wspieranych przez Towarzystwo do pogłębiania wiedzy o językach słowiańskich. Korzystając ze wskazówek profesora uniwersytetu wrocławskiego, Franciszka Czekalowskiego napisał pracę językoznawczą, a wydaną w Poznaniu w latach 1869-1870 pt. „Krytyczno-porównanwcza gramatyka języka polskiego”. W 1873 roku opublikował kolejną pracę pt. „Dodatek do gramatyki języka polskiego” W 1873 roku został wybrany na członka Akademii Umiejętności w Krakowie. W drugiej połowie XIX wieku ogromne zasługi dla rozwoju polskiego czytelnictwa wniosło Towarzystwo Czytelni Ludowych. Propagatorem idei TCL był również ks. F.K. Malinowski, który wraz z innymi działaczami oświatowymi zachęcał okolicznych mieszkańców do korzystania z tychże Czytelni. Zmarł 30.01.1881 roku we wsi Komorniki pod Poznaniem. Za swoje zasługi dla krzewienia polskości i osiągnięcia naukowe PTPN społeczeństwo wystawiło mu na mogile popiersie, które stoi do dziś przy kościele parafialnym w Komornikach.
Od dnia 29.04.2000 roku specjalną Uchwałą Rady Miasta Golubia-Dobrzynia Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna nosi imię wybitnego językoznawcy księdza kanonika Franciszka Ksawerego Malinowskiego. Uroczystości nadania imienia bibliotece zostały połączone z 50-leciem powstania biblioteki. W dniu 19.05.2000 r. w Domu Kultury w Golubiu-Dobrzyniu odbyły się główne uroczystości związane z jubileuszem biblioteki golubskiej.
