104 rocznica powrotu Golubia do Polski

„Sprawa narodu to nie interes, z którego wycofać się należy, gdy zamiast
zysków straty przynosi. Sprawa narodu to praca ciągła, praca stała , wytrwałość
niezłomna, ofiarność nieprzerwana z pokolenia na pokolenie. Zaniechać jej
nigdy nie wolno, a łożyć na nią, w miarę możliwości, zawsze się powinno”.

 Ignacy Paderewski.

W dniu 10 stycznia 1920 roku Niemcy ratyfikowały traktat wersalski. W myśl umowy, wkraczania wojsk polskich na tereny przejmowane, rozpocznie się po siedmiu dniach od daty podpisania dokumentu.Rząd i naczelne dowództwo Wojsk Polskich ustaliły, że rewindykację przyznanych Polsce obszarów przeprowadzą jednostki wojska Frontu Wielkopolskiego gen. Józefa Dowbor – Muśnickiego oraz wojska Frontu Pomorskiego gen. Józefa Hallera. Wojska Frontu Pomorskiego, pod dowództwem generała Józefa Hallera, otrzymały zadanie wkroczenia do obszaru Prus Królewskich i Książęcych w granicach wyznaczonych traktatem wersalskim. Misję przywrócenia ziem Pomorza w tym i Golubia do Polski, powierzono generałowi Józefowi Hallerowi, dowódcy Błękitnej Armii. Opracowano terminarz, plan przejmowania oraz sposoby postępowania wobec oporu Niemców. Zajęcie terenu miały być przeprowadzone pokojowo, przy wykluczeniu bezpośredniej styczności pomiędzy wojskami niemieckimi a polskimi i tylko w dzień, od godziny 6 do 18. Pierwsza faza akcji rewindykacyjnej Pomorza rozpoczęła się zgodnie z umową 17 stycznia1920 roku. W godzinach 08.00–11.00 wojska polskie przekroczyły dotychczasową granicę polsko-niemiecką. Powrót żołnierza polskiego na stare polskie Pomorze, a więc i do Golubia, rozpoczęła, w składzie wojskowego Frontu Pomorskiego, Grupa Operacyjna generała dywizji Stanisława Napoleona hr. Ursyn—Pruszyńskiego, w składzie 11 Dywizji Piechoty, wzmocnionej 8 Dywizją Strzelców i 5 Brygadą Jazdy oraz pociągów pancernych „Hallerczyk” i „Odsiecz II” działająca w rubieży od Mławy przez Lipno do Dobrzynia n/Drwęcą. Ułani 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich i szwadron 1 Pułku Ułanów Krechowieckich pod dowództwem pułkownika Romana Żaby, chodzące w skład Grupy Operacyjne gen. Stanisława Pruszyńskiego, 17 stycznia 1920 roku o godzinie 10.30 przekroczyli granicę polsko – niemiecką na rzece Drwęcy i wkroczyli do Golubia. Z powitalną piękną bramą, na drewnianym moście, zbudowanym specjalnie przez miejscową ludność (poprzedniego dnia polscy żołnierze stacjonowali w Dobrzyniu nad Drwęcą), ze wzruszającą radością i serdecznością witałuroczyście wkraczających do Golubia polskich ułanów Franciszek Golus piastujący stanowisko pierwszego komisarycznego burmistrz miasta. Dzień wcześniej 18 stycznia niemiecki burmistrz Golubia Meinrad przekazał klucze miasta swemu polskiemu następcy i wraz z rodziną je opuścił. Dzień wcześniej miasto opuścili żołnierze Grenzschutzu. Z mostu, ulicą Mostową , z pięknymi witalnymi bramami,przystrojonymi barwami narodowymi, przy dźwiękach dzwonu „Zygmunta” , dźwięku strażackiej syreny, żołnierze Wojska Polskiego wkroczyli do miasta. Na golubskim Rynku witały entuzjastycznie oddziały polskich ułanów nie tylko pięknie udekorowane barwami narodowymi budynki, ale równie liczne delegacje obywateli, organizacje społeczne, bractwa kościelne, na czele z ks. Edwardem Balcerem, młodzież szkolna oraz liczna grupa mieszkańców Dobrzynia n/Drwęcą z burmistrzem miasta panem doktorem Franciszkiem Ciszewskim i ks. Czesławem Rogackim. Witano polskiego żołnierza flagami, girlandami i uśmiechem na twarzy. Na golubskim Rynku po odśpiewaniu pieśń „Rota ” i wystąpieniu przewodniczącego rady miasta ks. Edwarda Balcera z pięknym patriotycznym przemówienie, burmistrz miasta Franciszek Golus wręczył dowódcy wojska chleb i sól oraz klucze miasta. 17 stycznia 1920 roku rozpoczął się nowy okres niepodległych dziejów miasta Golubia, które znalazło się w ramionach Rzeczypospolitej. Dowódca wkraczającego oddziału polskich żołnierzy pułkownik Roman Żaba podziękował za serdeczne powitanie i życzył pomyślności dla miasta Golubia. Przy dźwiękach strażackiej orkiestry odbyła się defilada polskich ułanów, po której zaproszono żołnierzy na poczęstunek. Wieczorem bawiono się i tańczono do późna w nocy. Na dugi dzień, a była to niedziela dnia 18 stycznia miała miejsce na golubskim Rynku uroczysta dziękczynna msza święta, po której polscy żołnierze udali się szosą w kierunku Torunia. Golub był pierwszym na Pomorzu miastem, które zostało przejęte przez Polskę w ramach postanowień traktatu wersalskiego. A także pierwszym miastem, do którego wkroczyli żołnierze Wojska Polskiego Frontu Pomorskiego gen. Józefa Hallera. Golub po 148 latach niewoli 17 stycznia 1920 roku stał się częścią niepodległego państwa polskiego. Ziściły się marzenia kilku pokoleń mieszkańców Golubia, którzy w imię Niepodległości przelewali krew w powstaniach narodowych, a walcząc pod przymusem dla cudzej sprawy, nie przestały śnić swego snu o Polsce, słowami Adama Mickiewicza, który w księdze Pielgrzymstwa Polskiego napisał: „ O niepodległość, całość i wolność ojczyzn naszej. Prosimy Cię, Panie”. Era pruskiego panowania została zakończona. W dziejach Golubia rozpoczął się nowy okres życia w wolnym i niepodległym państwie polskim.

                                                                                                       Opracował : mgr Edward Bartkowski

            17 stycznia 2020 roku w naszym mieście odbyły się wojewódzkie uroczystości Powrotu Pomorza i Kujaw do Niepodległej Polski. W bibliotece przygotowano wystawę czasową upamiętniającą te wydarzenia.